વિશ્વના સૌથી વધુ 30 પ્રદૂષિત શહેરોમાં 21 ભારતના, દક્ષિણ એશિયાના દેશોની હાલત સૌથી વધુ ખરાબ
- ગતવર્ષની સરખામણીએ ભારતમાં વાયુ પ્રદૂષણ 20 ટકા ઘટ્યું, રિપોર્ટમાં આ સુધારાનું કારણ આર્થિક મંદીને ગણાવવામાં આવી
- ટોપ-10 સૌથી વધુ પ્રદૂષિત હવા વાળા દેશોમાં તમામ એશિયાના શહેરો, ટોપ-50 શહેરોમાં પણ તમામ એશિયાના
નવી દિલ્હીઃ વિશ્વભરમાં વાયુ પ્રદૂષણના સૌથી ખરાબ સ્તર વાળા શહેરોના વાર્ષિક લિસ્ટમાં ભારતના શહેરો એક વખત ફરી ટોપ પર છે. યુપીનું ગાજિયાબાદ આ લિસ્ટમાં પ્રથમ નંબરે છે. ટોપ-10માંથી 6 અને ટોપ-30માં કુલ 21 શહેરો પણ ભારતના છે. વર્લ્ડ એર ક્વોલિટી રિપોર્ટ-2019નો આ ડેટા આઈક્યુઆઈઆર એ તૈયાર કર્યો છે. દર વર્ષે આ રિપોર્ટ તૈયાર થાય છે. 2018ના રિપોર્ટમાં ટોપ-30 પ્રદૂષિત શહેરોમાં ભારતના 22 શહેરો સામેલ હતા.
નવા રિપોર્ટના જણાવ્યા મુજબ યુપીના ગાજિયાબાદમાં 2019માં સરેરાશ પીએમ2.5( (μg/m³)- 110.2 હતુ, જે વિશ્વભરમાં સૌથી ખરાબ હતું. પછીના ક્રમે ચીન અને પાકિસ્તાનના શહેરો છે, જેમજેમ લિસ્ટ આગળ વધતું જાય છે, ભારતના શહેરોની સંખ્યા પણ તેમા વધતી જાય છે. ટોપ-50 સુધી ભારતના 26 શહેર આ લિસ્ટમાં આવે છે. આ લિસ્ટના ટોપ-50માં તમામ એશિયાઈ દેશોના શહેરો છે. આ બધાનું વાર્ષિક પીએમ2.5 (μg/m³)- 60થી વધુ રહ્યું છે.
| શહેર | PM 2.5 (μg/m³) 2019 | PM 2.5 (μg/m³) 2018 |
| ગાજિયાબાદ, ભારત | 110.2 | 135.2 |
| હોતન, ચીન | 110.1 | 116 |
| ગુજરનવાલા, પાકિસ્તાન | 105.3 | – |
| ફૈસલાબાદ, પાકિસ્તાન | 104.6 | 130.4 |
| દિલ્હી, ભારત | 98.6 | 113.5 |
| નોઈડા, ભારત | 97.7 | 123.6 |
| ગુડગાંવ, ભારત | 93.1 | 135.8 |
| રાવલપિંડી, પાકિસ્તાન | 92.2 | – |
| ગ્રેટર નોઈડા, ભારત | 91.3 | – |
| બંધવારી, ભારત | 90.5 | – |
| લખનઉ, ભારત | 90.3 | 115.7 |
| લાહોર, પાકિસ્તાન | 89.5 | 114.9 |
| બુલંદશહેર, ભારત | 89.4 | – |
| મુજફ્ફરનગર, ભારત | 89.1 | – |
| બાગપાત, ભારત | 88.6 | – |
| કાશગર, ચીન | 87.1 | 95.8 |
| જિંદ, ભારત | 85.4 | 91.6 |
| ફરિદાબાદ, ભારત | 85 | 129.1 |
| કોરૌત, ભારત | 85 | – |
| ભિવંડી | 83.4 | 125.4 |
| ઢાંકા, બાંગ્લાદેશ | 83.3 | 97.1 |
| પટના, ભારત | 82.1 | – |
| પલવલ, ભારત | 82.1 | – |
| દક્ષિણ તાંગરેન, ઈન્ડોનેશિયા | 81.3 | – |
| મજફ્ફરપુર, ભારત | 81.2 | 110.3 |
| હિસાર, ભારત | 81 | – |
| મુરીદકે, પાકિસ્તાન | 80.6 | – |
| કુતૈલ, ભારત | 80.4 | – |
| જોધપુર, ભારત | 77.2 | 113.6 |
| મુરાદાબાદ, ભારત | 76.5 | 104.9 |
સૌથી વધુ પ્રદૂષિત દેશોમાં ભારતનું સ્થાન 5મું
ટોપ-10 સૌથી વધુ પ્રદૂષિત દેશોમાં તમામ દેશો એશિયાના છે. ભારતનું સ્થાન તેમાં 5મું છે. ગત વર્ષે ભારતનું સ્તાન ત્રીજું હતું. 2019માં ભારતનું પીએમ2.5 (μg/m³)- 58.08 રહ્યં, જે 2018થી 14.46 પોઈન્ટ ઓછું છે. રિપોર્ટમાં આ સુધારાનું કારણ આર્થિક મંદીને ગણાવવામાં આવી છે. આ લિસ્ટમાં બાંગ્લાદેશ પ્રથમ નંબરે અને પાકિસ્તાન બીજા નંબરે છે. દક્ષિણ એશિયાના દેશ, દક્ષિણ પૂર્વી એશિયાના દેશ અને પશ્ચિમ એશિયાના દેશોની સ્થિત ખૂબ જ ખરાબ છે. વિશ્વભરમાં આ ભાગના વાયુ પ્રદૂષણના સ્તરને સૌથી ચિંતાજનક ગણવામાં આવ્યું છે.
| દેશ | PM 2.5 (μg/m³) 2019 | PM 2.5 (μg/m³) 2018 |
| બાંગ્લાદેશ | 83.3 | 97.1 |
| પાકિસ્તાન | 65.8 | 74.2 |
| મંગોલિયા | 62 | 58.5 |
| અફધાનિસ્તાન | 58.8 | 61.8 |
| ભારત | 58.08 | 72.54 |
| ઈન્ડોનેશિયા | 51.71 | 42.01 |
| બહરીન | 46.80 | 59.80 |
| નેપાળ | 44.46 | 54.15 |
| ઉઝ્બેકિસ્તાન | 41.20 | 34.30 |
| ઈરાક | 39.60 | – |
કયા આધાર પર તૈયાર થાય છે રિપોર્ટ ?
ગ્લોબલ એર ક્વોલિટી ઈન્ફોર્મેશન કંપની આઈક્યુઆઈઆરના રિસર્ચરોએ ગ્રાઉન્ડ મોનિટરિંગ સ્ટેશન દ્વારા મળેલા પીએમ2.5 (μg/m³)ના ડેટાના આધારે આ રિપોર્ટ તૈયાર કર્યો છે. પીએમ 2.5 PM (μg/m³) વાયુમાં ધુળના ખૂબ જ ઓછા કણ હોય છે, જેને માઈક્રોસ્કોપની મદદથી જોઈ શકાય છે. શ્વાસ લેવા દરમિયાન કણો સરળતાથી ફેફસા સુધી પહોંચી જાય છે, જે ખૂબ જ નુકસાનકારક હોય છે. તે આગળ જતા હાર્ટ અને ફેફસા સાથે જોડાયેલી બીમારીનું કારણ બને છે. જો કોઈ શહેરની PM 2.5 (μg/m³)- 12થી ઓછી છે તો તેને સારી માનવામાં આવે છે.
| પીએમ2.5 (μg/m³) | એક્યુઆઈ લેવલ | સ્વાસ્થ્ય માટે કેવું ? |
| 0-12 | 0-50 | સારુ |
| 12.1-35.4 | 51-100 | સંતોષજનક |
| 35.5-55.4 | 101-150 | સામાન્ય |
| 55.5-150.4 | 151-200 | ખરાબ |
| 150.5-250.4 | 201-300 | ખૂબ ખરાબ |
| 250.5+ | 301+ | ગંભીર |
વાયુ પ્રદૂષણના કારણે દર વર્ષે 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના 6 લાખ બાળકોના મોત
વિશ્વ સ્વાસ્થ્ય સંગઠનના 2018ના એક રિપોર્ટ મુજબ, વિશ્વમાં દર વર્ષે 15 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના 6 લાખ બાળકોના મોત માત્ર પ્રદૂષણથી થતી બીમારીઓના કારણે થાય છે. વર્લ્ડ બેન્કના 2016ના એક રિપોર્ટ મુજબ, વાયુ પ્રદૂષણના કારણે થનાર બાળકોના મોતથી દર વર્ષે વિશ્વમાં 5 ટ્રિલિયન ડોલરનું નુકસાન થાય છે.
