હવે તમારો ચેક તાત્કાલિક ક્લિયર થઈ જશે, આ મહિનાથી દેશમાં લાગુ થશે નવી સિસ્ટમ

હવે ચેક ક્લિયર થવા માટે લાંબી રાહ જોવી પડશે નહીં. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઈ) એ ચેક ક્લિયરિંગને ઝડપી બનાવવાના પગલા લીધા છે. આરબીઆઈ એ સપ્ટેમ્બર 2020 સુધીમાં દેશભરમાં ચેક ટ્રંકેશન સિસ્ટમ (સીટીએસ) લાગુ કરવાની જાહેરાત કરી છે. આ વ્યવસ્થા હેઠળ સંબંધિત બેંકને ચેક મોકલવાને બદલે તેનો ફોટોગ્રાફ ઇલેક્ટ્રોનિક મોકલીને મોકલવામાં આવે છે. આરબીઆઈએ આ સિસ્ટમ 2010 માં રજૂ કરી હતી. હાલમાં કેટલાક મોટા શહેરોમાં તે કાર્યરત છે.

કેન્દ્રીય બેંકની વિકાસલક્ષી અને નિયમનકારી નીતિઓ અંગે જારી કરાયેલા નિવેદનમાં જણાવ્યા અનુસાર સીટીએસ હાલમાં કેટલાક મોટા શહેરોના ક્લિયરિંગ હાઉસમાં કામ કરી રહી છે. આ સિસ્ટમ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરી રહી છે અને તે કાર્યક્ષમતા લાવ્યું છે. તેને ધ્યાનમાં રાખીને સપ્ટેમ્બર 2020 થી સમગ્ર દેશમાં સીટીએસ સિસ્ટમ લાગુ કરવામાં આવશે.

આ સિસ્ટમ અંતર્ગત ચેક ભૌતિક રીતે મોકલવાને બદલે તસવીર સંબંધિત બેંકને ઇલેક્ટ્રોનિક મોકલવામાં આવે છે. આ ચેકને ક્લિયર કરવામાં ઓછો સમય લે છે અને પ્રક્રિયા ઝડપી બનાવે છે. આરબીઆઈએ કહ્યું કે ભારતમાં ડિજિટલ ચુકવણી ઝડપથી વધી રહી છે અને ટૂંક સમયમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ ઇન્ડેક્સ (ડીપીઆઇ) બહાર પાડશે.

સર્વોચ્ચ બેંકે એક નિવેદનમાં કહ્યું છે કે, તે નિયમિત ધોરણે ડીપીઆઇ તૈયાર કરશે અને પ્રકાશિત કરશે જેથી ચુકવણીમાં ડિજિટાઇઝેશન અસરકારક રીતે શોધી શકાય. નિવેદનમાં જણાવ્યા મુજબ, ડીપીઆઈ વિવિધ માપદંડ પર આધારિત હશે અને ડિજિટલ ચુકવણીના વિવિધ માધ્યમોની પહોંચને ચોક્કસપણે પ્રતિબિંબિત કરશે. જુલાઈ 2020 થી ડીપીઆઈ મળશે.

રિઝર્વ બેંકે જણાવ્યું હતું કે ડિજિટલ ચુકવણીમાં નોંધપાત્ર વધારા અને ચુકવણીના વાતાવરણમાં એકમોના પરિપક્વ થવા સાથે હવે સ્વ-નિયમન સંસ્થા (એસઆરઓ) ની જરૂર છે જેથી ચુકવણી પ્રણાલીના એકમો સુવ્યવસ્થિત રીતે કાર્ય કરી શકે. કેન્દ્રીય બેંક એપ્રિલ 2020 સુધીમાં ડિજિટલ પેમેન્ટ સિસ્ટમ સંબંધિત એસઆરઓ માટેનું માળખું બહાર લાવશે. આ પહેલનો ઉદ્દેશ સુરક્ષા, ગ્રાહકોનું રક્ષણ, ભાવ સહિતની બાબતોમાં વધુ સારી પ્રવૃત્તિઓ અપનાવવાનો છે.